عناوین:
* چکیده
* مقدمه
* هوش مصنوعی چیست؟
* هوش مصنوعی و هوش انسانی
* شاخهآهای هوش مصنوعی
* سیستمآهای خبره
* مزایای سیستمآهای خبره
* آدمواره ها
* پردازش زبانآهای طبیعی (NLP)
* چکیدهآ:
ـ هدفآ از اینآ مقالهآ آشنائیآ با هوشآ مصنوعیآ بهآ عنوانآ سمبلآ ونماد دورانآ فراصنعتیآ و نقشآ و کاربرد آنآ در صنایعآ و موسساتآتولیدیآ میآباشد. بدینآ منظور، اینآ موضوعآ در قالبآ دو مقالهآ جداگانهآو یا دو بخشآ ارائهآ میآشود. در (بخشآ اولآ) هوشآ مصنوعیآ موردمطالعهآ قرار میآگیرد و سئوالاتیآ نظیر اینآ کهآ هوشآ مصنوعیآچیستآ؟ تفاوتآ هوشآمصنوعیآ و هوشآ طبیعیآ (انسانیآ) درچیستآ؟ شاخهآهایآ عمدهآ هوشآ مصنوعیآ کدامند؟ و نهایتأ، اجزایآهوشآ مصنوعیآ نیز تشریحآ میآشود. در بخشآ دومآ،کاربردهایآ هوشآ مصنوعیآدر صنایعآ و موسساتآتولیدیآ، بخصوصآ در زمینهآسیستمآهایآ خبرهآ وآدموارهآها مورد مطالعهآ وتجزیهآ و تحلیلآ قرارمیآگیرد.
* مقدمهآ:
دههآهایآ آغازینآ سدهآ بیستمآ میلادیآ و دورانآ پیشرفتآ شگرفآصنعتیآ، همراهآ با تولید خودرو بود کهآ انقلابآ همهآ جانبهآاینآ درترابریآ، افزایشآ شتابآ جابجاییآ و صدها کار و پیشهآ جدید دررشتهآها بازرگانیآ بوجود آوردهآ استآ.
بهآ نظر میآرسد کهآ سمبلآ دورانآ فراصنعتیآ و نماد فرآوردهآهایآبیآهمتایآ قرنآ آیندهآ«هوشآ مصنوعیآ»(1) استآ. امروزهآ موضوعآهوشآ مصنوعیآ داغآترینآ بحثآ میانآ کارشناسانآ دانشآ رایانهآ واطلاعاتآ و دیگر دانشمندانآ و تصمیمآگیرندگانآ استآ. در سراسرتاریخآ تا بهآ امروز انسان از جنبهآ تنآ و روانآ، مرکز و محور بحثآهاو پژوهشآها بودهآ استآ. ولیآ اکنونآ موجودیآ با رتبهآایآ پائینآتر،بیآجانآ و ساختگیآ میآخواهد جانشینآ او شود، امریآ کهآ بدونآ شکآ میآتوانآ ادعا نمود بیشتر انسانآها با آنآ مخالفند.
هوشآ مصنوعیآ چنانچهآ بهآ هدفآهایآ والایآ خود برسد، جهشآبزرگیآ در راهآ دستیابیآ بشر بهآ رفاهآ بیشتر و حتیآ ثروتآ افزونآترخواهد بود. همآ اکنونآ نمونهآهایآ خوبآ و پذیرفتنآ از هوشآ مصنوعیآدر دنیایآ واقعیآ ما بهآ کار افتادهآ استآ. چنینآ دستاوردهاییآ، صرفآمنابعآ لازمآ در آیندهآ را همچنانآ توجیهآ خواهد کرد.
از سویآ دیگر، منتقدینآ هوشآ مصنوعیآ چنینآ استدلالآ میآکنندکهآ صرفآ زمانآ و منابعآ ارزشمنددیگر در راهآ ساختآ فراوردهآایآ کهآپر از نقصآ و کاستیآ ودستآآوردهایآ مثبتآ اندکیآ استآ،مایهآ بدنامآ کردنآ و زیر پا گذاشتنآتوانمندیآها و هوشمندیآهایآانسانآ میآباشد. تلخآترینآ انتقادهابر اینآ باور استآ کهآ هوشآمصنوعیآ، توهینآ آشکار بهآ گوهر طبیعتآ و نقشآ انسانآ استآ.
* هوشآ مصنوعیآ چیستآ؟
تلاشآ در راهآ برخوردار نمودنآ رایانهآ از توانائیهایآ شناختآ وتقلید جنبهآهایآ هوشیآ انسانآ از دههآ 1950 میلادیآ آغاز شدهآ استآ.در سالآ 1956 میلادیآ، گروهیآ از دانشمندانآ از جملهآ ماروینآمینسکیآ(2) (از دانشگاهآ فنیآ ماساچوستآ)، کلود شانن(3) (ازآزمایشگاهآ نامدار بلآ) و جانآ مکآکارتیآ(4) (از دانشگاهآ دارتآموتآ(همایشآ در دارتآ موتآ (5)کانادا برگزار نمودند تا در اینآزمینهآ بهآ گفتگو بپردازند. جانآ مکآ کارتیآ دانشیار کرسیآ ریاضیآدانشگاهآ و میزبانآ همایشآ، عنوانآ پهوشآ مصنوعیآ) را بر اینآ نشستآنهاد.از آنآ زمانآ تاکنونآ میانآ دانشمندانآ و خبرگانآ گاهآ همچنانآبحثآ در مفهومآ هوشآ مصنوعیآ جریانآ دارد.
هوشآ مصنوعیآ را کوششهاییآ تعریفآ میآکنند کهآ در پیآ ساختنآنظامهایآ رایانهآایآ )سختآافزار و نرمآافزار) استآ کهآ رفتاریآ انسانآ وارداشتهآ باشند. چنینآ نظامهاییآ توانآ یادگیریآ زبانهایآ طبیعیآ، انجامآوظیفهآهایآ انسانیآ بهآ صورتآ آدموارهآ (رباتآ) و رقابتآ با خبرگیآ و توانآتصمیمآگیریآ انسانآ را دارند.
یکآ سیستمآ هوشآ مصنوعیآ بهآ راستیآ (نهآ مصنوعیآ (و )نهآهوشمند (استآ. بلکهآ دستگاهیآ استآ هدفآگرا کهآ مشکلآ را بهآ روشآ مصنوعیآ حلآمیآکند اینآ سیستمآها بر پایهآ دانشآ، تجربهآ و الگوهایآ استدلاییآ انسانآبوجود آمدهآاند.
سیستمآهایآ هوشآ مصنوعیآ مانند کتابآ با دیگر آثار فکریآ انسانآمیآباشند، تا زمانیآ کهآ نوشتهآ نشوند معلوماتیآ در خود ندارند. پسآ از آمادهآشدنآ نیز نمیآتوانند چیزیآ تازهآ بسازند و یا راهآحلآ نوینیآ ابداعآ کنند.سیستمآهایآ هوشمند، تنها و تواناییآهایآ کارشناسانآ را بالا میآبرند وهرگز نمیآتوانند جانشینآ آنها شوند. اینآ سیستمآها فاقد عقلآ سلیمآ هستند.
* هوشآ مصنوعیآ و هوشآ انسانیآ:
برایآ شناختآ هوشآ مصنوعیآ شایستهآ استآ تا تفاوتآ آنآ را با هوشآانسانیآ بهآ خوبیآ بدانیمآ. مغز انسانآ از میلیاردها سلولآ یا رشتهآ عصبیآدرستآ شدهآ استآ و اینآ سلولآها بهآ صورتآ پیچیدهآایآ بهآ یکدیگرمتصلآاند. شبیهآسازیآ مغز انسانآ میآتواند از طریقآ سختآافزار یا نرمآافزارانجامآ گیرد. تحقیقاتآ اولیهآ نشانآ دادهآ استآ شبیهآسازیآ مغز، کاریآمکانیکیآ و سادهآ میآباشد. برایآ مثالآ، یکآ کرمآ دارایآ چند شبکهآ عصبیآاستآ. یکآ حشرهآ حدود یکآ میلیونآ رشتهآ عصبیآ دارد و مغز انسانآ ازهزار میلیارد رشتهآ عصبیآ درستآ شدهآ استآ. با تمرکز و اتصالآ رشتهآهایآعصبیآ مصنوعیآ میآتوانآ واحد هوشآ مصنوعیآ را درستآ کرد.
هوشآ انسانیآ بسیار پیچیدهآتر و گستردهآتر از سیستمآهایآ رایانهآایآاستآ و توانمندیهایآ برجستهآایآ مانند: استدلالآ، رفتار، مقایسهآ، آفرینشآو بکار بستنآ مفهومها را دارد.
هوشآ انسانیآ توانآ ایجاد ارتباط میانآ موضوعآها و قیاسآ ونمونهآ سازیهایآ تازهآ را دارد. انسانآ هموارهآ قانونآهایآ تازهآایآ میآسازد و یاقانونآ پیشینآ را در موارد تازهآ بکار میآگیرد. تواناییآ بشر در ایجادمفهومآهایآ گوناگونآ در دنیایآ پیرامونآ خود، از ویژگیآهایآ دیگر اوستآ.مفهومآهایآ گستردهآایآ همچونآ روابط علتآ و معلولیآ، رمانآ و یامفهومآهایآ سادهآتریآ مانند گزینشآ وعدهآهایآ خوراکآ (صبحانهآ، ناهار وشام) را انسانآ ایجاد کردهآ استآ. اندیشیدنآ در اینآ مفهومآها و بکاربستنآآنها، ویژهآ رفتار هوشمندانهآ انسانآ استآ.
هوشآ مصنوعیآ در پیآ ساختآ دستگاههاییآ استآ کهآ بتوانندتوانمندهایآ یاد شدهآ (استدلالآ، رفتار، مقایسهآ و مفهومآ آفرینیآ) را از خودبروز دهند. آنچهآ تاکنونآ ساختهآ شدهآ نتوانستهآ استآ خود را بهآ اینآ پایهآبرساند، هر چند سودمندیآهایآ فراوانیآ بهآ بار آوردهآ استآ.
نکتهآ آخر اینکهآ، یکیآ از عللآ رویاروییآ با مقولهآ هوشآ مصنوعیآ،ناشیآ از نامآگذاریآ نامناسبآ آنآ میآباشد. چنانچهآ جانآ مکآکارتیآ در سالآ1956 میلادیآ آنآ را چیزیآ مانند «برنامهآریزیآ پیشرفتهآ» نامیدهآ بود شاید جنگآ و جدلیآ در پیرامونآ آنآ رخآ نمیآداد.
* شاخهآهایآ هوشآ مصنوعیآ:
هوشآ مصنوعیآ بهآ تعدادیآ میدانهایآ فرعیآ تقسیمآ شدهآ استآ و سعیآدارد تا سیستمآها و روشهاییآ را ایجاد کند کهآ بطور تقلیدیآ مانند هوشآ ومنطقآ تصمیمآگیرندگانآ عملآ نماید.
سهآ شاخهآ اصلیآ هوشآ مصنوعیآ عبارتند از: سیستمآهایآخبرهآ(ES)(6)، آدموارهآها(7) و پردازشآ زبانآ طبیعیآ (خونسرد کهآ در زیر بهآصورتآ تصویریآ نشانآ دادهآ شدهآ استآ.
هوشآ مصنوعیآ در یکآ نگاهآ
* سیستمآهایآ خبرهآ
سیستمآهایآ خبرهآ، برنامهآهایآ کامیپوتریآ هوشمندیآ هستند کهآ دانشآو روشهایآ استنباط و استنتاجآ را بکار میآگیرند تا مسائلیآ را حلآ کنند کهآبرایآ حلآ آنآها بهآ مهارتآ انسانیآ نیاز استآ.
سیستمآهایآ خبرهآ کاربر را قادر بهآ مشاورهآ با سیستمآهایآ کامپیوتریآدر مورد یکآ مسئلهآ و یافتنآ دلایلآ بروز مسئلهآ و راهآحلآهایآ آنآ میآکند.در اینآ حالاتآ مجموعهآ سختآافزار و نرمآافزار تشکیلآ دهندهآ سیستمآخبرهآ، مانند فرد خبرهآ اقدامآ بهآ طرحآ سئوالاتآ مختلفآ و دریافتآپاسخآهایآ کاربر، مراجعهآ بهآ پایگاهآ دانشآ (تجربیاتآ قبلیآ) و استفادهآ ازیکآ روشآ منطقیآ برایآ نتیجهآگیریآ و نهایتا ارائهآ راهآحلآ میآنماید.همچنینآ سیستمآ خبرهآ قادر بهآ شرحآ مراحلآ نتیجهآگیریآ خود تا رسیدنآ بهآهدفآ)چگونگیآ نتیجهآگیریآ(و دلیلآ مطرحآ شدنآ یکآ سئوالآ اجراییآ)روشآ حرکتآ تا رسیدنآ بهآ هدفآ(خواهد بود.
سیستمآهایآ خبرهآ برخلافآ سیستمآهایآ اطلاعاتیآ کهآ بر رویآ دادهآها(Data) عملآ میآکنند، بر دانشآ (Knowledge) متمرکز شدهآ استآ. همچنینآ دریکآ فرآیند نتیجهآگیریآ، قادر بهآ استفادهآ از انواعآ مختلفآ دادهآها )عددیآDigital، نمادیآ Symbolic و مقایسهآایآ Analoge( میآباشند. یکیآ دیگر ازمشخصاتآ اینآ سیستمآها استفادهآ از روشهایآ ابتکاریآ (Heuristic) بهآ جایآروشهایآ الگوریتمیآ میآباشد. اینآ تواناییآ باعثآ قرار گرفتنآ محدودوسیعیآ از کاربردها در برد عملیاتیآ سیستمآهایآ خبرهآ میآشود. فرآیندنتیجهآگیریآ در سیستمآهایآ خبرهآ بر روشهایآ استقراییآ و قیاسیآ پایهآگذاریآشدهآ استآ. از طرفآ دیگر اینآ سیستمآها میآتوانند دلایلآ خود در رسیدنآبهآ یکآ نتیجهآگیریآ خاصآ و یا جهتآ و مسیر حرکتآ خود بهآ سویآ هدفآرا شرحآ دهند. با توجهآ بهآ تواناییآ اینآ سیستمآها در کار در شرایط فقدانآاطلاعاتآ کاملآ و یا درجاتآ مختلفآ اطمینانآ در پاسخآ بهآ سئوالاتآ مطرحآشدهآ، سیستمآهایآ خبرهآ نماد مناسبیآ برایآ کار در شرایط عدمآ اطمینانآ(Uncertainty) و یا محیطهایآ چند وجهیآ میآباشند.
* مزایایآ سیستمآهایآ خبره
مزایایآ سیستمآهایآ خبرهآ را میآتوانآ بهآ صورتآ زیر دستهآبندیآ کرد:
1-افزایش قابلیتآ دسترسیآ: تجربیاتآ بسیاریآ از طریقآ کامپیوتر دراختیار قرار میآگیرد و بهآ طور سادهآتر میآتوانآ گفتآ یکآ سیستمآ خبرهآ،تولید انبوهآ تجربیاتآ استآ.
2-کاهشآهزینهآ:هزینهآکسبآت� �� �ربهآبرایآکاربربهآطورزی ا دیآکاهشآمیآیابد.
3-کاهشآ خطر: سیستمآ خبرهآ میآتواند در محیطهاییآ کهآ ممکنآ استآبرایآ انسانآ سختآ و خطرناکآ باشد نیز بکار رود.
4-دائمیآ بودنآ: سیستمآهایآ خبرهآ دائمیآ و پایدار هستند. بعبارتیآ مانندانسانآها نمیآمیرند و فنا ناپذیرند.
5-تجربیاتآ چندگانهآ: یکآ سیستمآ خبرهآ میآتواند مجموعآ تجربیاتآ وگاهیآهایآ چندینآ فرد خبرهآ باشد.
6-افزایشآ قابلیتآ اطمینانآ: سیستمآهایآ خبرهآ هیچآ وقتآ خستهآ وبیمار نمیآشوند، اعتصابآ نمیآکنند و یا علیهآ مدیرشانآ توطئهآ نمیآکنند، درصورتیآ کهآ اغلبآ در افراد خبرهآ چنینآ حالاتیآ پدید میآآید.
7-قدرتآ تبیینآ (Explanation): یکآ سیستمآ خبرهآ میآتواند مسیر و مراحلآاستدلالیآ منتهیآ شدهآ بهآ نتیجهآگیریآ را تشریحآ نماید. اما افراد خبرهآ اغلبآاوقاتآ بدلایلآ مختلفآ (خستگیآ، عدمآ تمایلآ و&hellip
نمیآتوانند اینآ عملآ رادر زمانهایآ تصمیمآگیریآ انجامآ دهند. اینآ قابلیتآ، اطمینانآ شما را در موردصحیحآ بودنآ تصمیمآگیریآ افزایشآ میآدهد.
8-پاسخآدهیآسریعآ:سیستمآها� �� �آخبرهآ،سریعآودراسرعآو� �� �آجوابآمیآدهند.
9-پاسخآدهیآ در همهآ حالاتآ: در مواقعآ اضطراریآ و مورد نیاز،ممکنآ استآ یکآ فرد خبرهآ بخاطر فشار روحیآ و یا عواملآ دیگر، صحیحآتصمیمآگیریآ نکند ولیآ سیستمآ خبرهآ اینآ معایبآ را ندارد.
10-پایگاهآ تجربهآ: سیستمآ خبرهآ میآتواند همانند یکآ پایگاهآ تجربهآعملآ کند وانبوهیآ از تجربیاتآ را در دسترسآ قرار دهد.
11-آموزشآ کاربر: سیستمآ خبرهآ میآتواند همانند یکآ خودآموز هوشآ(Intelligent Tutor) عملآ کند. بدینآ صورتآ کهآ مثالهاییآ را بهآ سیستمآ خبرهآمیآدهند و روشآ استدلالآ سیستمآ را از آنآ میآخواهند.
12-سهولتآ انتقالآ دانشآ: یکیآ از مهمترینآ مزایایآ سیستمآ خبرهآ،سهولتآ انتقالآ آنآ بهآ مکانآهایآ جغرافیاییآ گوناگونآ استآ. اینآ امر برایآتوسعهآکشورهاییآکهآ استطاعتآ خرید دانشآ متخصصانآراندارند،مهمآاست آ.
* آدموارهآها
کلمهآ آدموارهآ (ربات)بعد از بهآ صحنهآ درآمدنآ یکآ نمایشآ در سالآ1920 میلادیآ در فرانسهآ متداولآ و مشهور گردید. در اینآ نمایشآ کهآ اثر«کارلآ کپکآ» بود، موجوداتآ مصنوعیآ شبیهآ انسانآ، وابستگیآ شدیدیآنسبتآ بهآ اربابانآ خویشآ از خود نشانآ میآدادند. اینآ موجوداتآ مصنوعیآشبیهآ انسانآ در آنآ نمایشآ، آدموارهآ نامآ داشتند(9).
در حالآ حاضر آدموارهآهاییآ را کهآ در شاخهآهایآ مختلفآ صنایعآ مورداستفادهآ میآباشند، میآتوانآ بهآ عنوانآ «ماشینآهایآ مدرنآ، خودکار، قابلآهدایتآ و برنامهآریزیآ»تعریفآ کرد. اینآ آدموارهآها قادرند در محلآهایآمتفاوتآ خطوط تولید، بهآ طور خودکار، وظایفآ گوناگونآ تولیدیآ را تحتآیکآ برنامهآ از پیشآ نوشتهآ شدهآ انجامآ دهند. گاهیآ ممکنآ استآ یکآآدموارهآ، جایآ اپراتور در خط تولید بگیرد و زمانیآ اینآ امکانآ همآ وجوددار کهآ یکآ کار مشکلآ و یا خطرناکآ بهآ عهدهآ آدموارهآ واگذار شود.همانطور کهآ یکآ آدموارهآ میآتواند بهآ صورتآ منفرد یا مستقلآ بهآ کاربپردازد، اینآ احتمالآ نیز وجود دارد کهآ چند آدموارهآ بهآ صورتآ جمعیآ و بهآشکلآ رایانهآایآ در خط تولید بهآ کار گرفتهآ شوند.
آدموارهآها عموماً دارایآ ابزار و آلاتیآ هستند کهآ بهآ وسیلهآ آنهامیآتوانند شرایط محیط را دریابند.اینآ آلاتآ و ابزار «حسآ کنندهآ»(10)نامآ دارند، آدموارهآها میآتوانند در چارچوبآ برنامهآ اصلیآ خود، برنامهآهایآجدید عملیاتیآ تولید نمایند. اینآ آدموارهآها دارایآ سیستمآهایآ کنترلآ وهدایتآ خودکار هستند.
آدموارهآهایآ صنایعآ علاوهآ بر اینآ کهآ دارایآ راندمانآ، سرعتآ، دقتآ وکیفیتآ بالایآ عم
* چکیده
* مقدمه
* هوش مصنوعی چیست؟
* هوش مصنوعی و هوش انسانی
* شاخهآهای هوش مصنوعی
* سیستمآهای خبره
* مزایای سیستمآهای خبره
* آدمواره ها
* پردازش زبانآهای طبیعی (NLP)
* چکیدهآ:
ـ هدفآ از اینآ مقالهآ آشنائیآ با هوشآ مصنوعیآ بهآ عنوانآ سمبلآ ونماد دورانآ فراصنعتیآ و نقشآ و کاربرد آنآ در صنایعآ و موسساتآتولیدیآ میآباشد. بدینآ منظور، اینآ موضوعآ در قالبآ دو مقالهآ جداگانهآو یا دو بخشآ ارائهآ میآشود. در (بخشآ اولآ) هوشآ مصنوعیآ موردمطالعهآ قرار میآگیرد و سئوالاتیآ نظیر اینآ کهآ هوشآ مصنوعیآچیستآ؟ تفاوتآ هوشآمصنوعیآ و هوشآ طبیعیآ (انسانیآ) درچیستآ؟ شاخهآهایآ عمدهآ هوشآ مصنوعیآ کدامند؟ و نهایتأ، اجزایآهوشآ مصنوعیآ نیز تشریحآ میآشود. در بخشآ دومآ،کاربردهایآ هوشآ مصنوعیآدر صنایعآ و موسساتآتولیدیآ، بخصوصآ در زمینهآسیستمآهایآ خبرهآ وآدموارهآها مورد مطالعهآ وتجزیهآ و تحلیلآ قرارمیآگیرد.
* مقدمهآ:
دههآهایآ آغازینآ سدهآ بیستمآ میلادیآ و دورانآ پیشرفتآ شگرفآصنعتیآ، همراهآ با تولید خودرو بود کهآ انقلابآ همهآ جانبهآاینآ درترابریآ، افزایشآ شتابآ جابجاییآ و صدها کار و پیشهآ جدید دررشتهآها بازرگانیآ بوجود آوردهآ استآ.
بهآ نظر میآرسد کهآ سمبلآ دورانآ فراصنعتیآ و نماد فرآوردهآهایآبیآهمتایآ قرنآ آیندهآ«هوشآ مصنوعیآ»(1) استآ. امروزهآ موضوعآهوشآ مصنوعیآ داغآترینآ بحثآ میانآ کارشناسانآ دانشآ رایانهآ واطلاعاتآ و دیگر دانشمندانآ و تصمیمآگیرندگانآ استآ. در سراسرتاریخآ تا بهآ امروز انسان از جنبهآ تنآ و روانآ، مرکز و محور بحثآهاو پژوهشآها بودهآ استآ. ولیآ اکنونآ موجودیآ با رتبهآایآ پائینآتر،بیآجانآ و ساختگیآ میآخواهد جانشینآ او شود، امریآ کهآ بدونآ شکآ میآتوانآ ادعا نمود بیشتر انسانآها با آنآ مخالفند.
هوشآ مصنوعیآ چنانچهآ بهآ هدفآهایآ والایآ خود برسد، جهشآبزرگیآ در راهآ دستیابیآ بشر بهآ رفاهآ بیشتر و حتیآ ثروتآ افزونآترخواهد بود. همآ اکنونآ نمونهآهایآ خوبآ و پذیرفتنآ از هوشآ مصنوعیآدر دنیایآ واقعیآ ما بهآ کار افتادهآ استآ. چنینآ دستاوردهاییآ، صرفآمنابعآ لازمآ در آیندهآ را همچنانآ توجیهآ خواهد کرد.
از سویآ دیگر، منتقدینآ هوشآ مصنوعیآ چنینآ استدلالآ میآکنندکهآ صرفآ زمانآ و منابعآ ارزشمنددیگر در راهآ ساختآ فراوردهآایآ کهآپر از نقصآ و کاستیآ ودستآآوردهایآ مثبتآ اندکیآ استآ،مایهآ بدنامآ کردنآ و زیر پا گذاشتنآتوانمندیآها و هوشمندیآهایآانسانآ میآباشد. تلخآترینآ انتقادهابر اینآ باور استآ کهآ هوشآمصنوعیآ، توهینآ آشکار بهآ گوهر طبیعتآ و نقشآ انسانآ استآ.
* هوشآ مصنوعیآ چیستآ؟
تلاشآ در راهآ برخوردار نمودنآ رایانهآ از توانائیهایآ شناختآ وتقلید جنبهآهایآ هوشیآ انسانآ از دههآ 1950 میلادیآ آغاز شدهآ استآ.در سالآ 1956 میلادیآ، گروهیآ از دانشمندانآ از جملهآ ماروینآمینسکیآ(2) (از دانشگاهآ فنیآ ماساچوستآ)، کلود شانن(3) (ازآزمایشگاهآ نامدار بلآ) و جانآ مکآکارتیآ(4) (از دانشگاهآ دارتآموتآ(همایشآ در دارتآ موتآ (5)کانادا برگزار نمودند تا در اینآزمینهآ بهآ گفتگو بپردازند. جانآ مکآ کارتیآ دانشیار کرسیآ ریاضیآدانشگاهآ و میزبانآ همایشآ، عنوانآ پهوشآ مصنوعیآ) را بر اینآ نشستآنهاد.از آنآ زمانآ تاکنونآ میانآ دانشمندانآ و خبرگانآ گاهآ همچنانآبحثآ در مفهومآ هوشآ مصنوعیآ جریانآ دارد.
هوشآ مصنوعیآ را کوششهاییآ تعریفآ میآکنند کهآ در پیآ ساختنآنظامهایآ رایانهآایآ )سختآافزار و نرمآافزار) استآ کهآ رفتاریآ انسانآ وارداشتهآ باشند. چنینآ نظامهاییآ توانآ یادگیریآ زبانهایآ طبیعیآ، انجامآوظیفهآهایآ انسانیآ بهآ صورتآ آدموارهآ (رباتآ) و رقابتآ با خبرگیآ و توانآتصمیمآگیریآ انسانآ را دارند.
یکآ سیستمآ هوشآ مصنوعیآ بهآ راستیآ (نهآ مصنوعیآ (و )نهآهوشمند (استآ. بلکهآ دستگاهیآ استآ هدفآگرا کهآ مشکلآ را بهآ روشآ مصنوعیآ حلآمیآکند اینآ سیستمآها بر پایهآ دانشآ، تجربهآ و الگوهایآ استدلاییآ انسانآبوجود آمدهآاند.
سیستمآهایآ هوشآ مصنوعیآ مانند کتابآ با دیگر آثار فکریآ انسانآمیآباشند، تا زمانیآ کهآ نوشتهآ نشوند معلوماتیآ در خود ندارند. پسآ از آمادهآشدنآ نیز نمیآتوانند چیزیآ تازهآ بسازند و یا راهآحلآ نوینیآ ابداعآ کنند.سیستمآهایآ هوشمند، تنها و تواناییآهایآ کارشناسانآ را بالا میآبرند وهرگز نمیآتوانند جانشینآ آنها شوند. اینآ سیستمآها فاقد عقلآ سلیمآ هستند.
* هوشآ مصنوعیآ و هوشآ انسانیآ:
برایآ شناختآ هوشآ مصنوعیآ شایستهآ استآ تا تفاوتآ آنآ را با هوشآانسانیآ بهآ خوبیآ بدانیمآ. مغز انسانآ از میلیاردها سلولآ یا رشتهآ عصبیآدرستآ شدهآ استآ و اینآ سلولآها بهآ صورتآ پیچیدهآایآ بهآ یکدیگرمتصلآاند. شبیهآسازیآ مغز انسانآ میآتواند از طریقآ سختآافزار یا نرمآافزارانجامآ گیرد. تحقیقاتآ اولیهآ نشانآ دادهآ استآ شبیهآسازیآ مغز، کاریآمکانیکیآ و سادهآ میآباشد. برایآ مثالآ، یکآ کرمآ دارایآ چند شبکهآ عصبیآاستآ. یکآ حشرهآ حدود یکآ میلیونآ رشتهآ عصبیآ دارد و مغز انسانآ ازهزار میلیارد رشتهآ عصبیآ درستآ شدهآ استآ. با تمرکز و اتصالآ رشتهآهایآعصبیآ مصنوعیآ میآتوانآ واحد هوشآ مصنوعیآ را درستآ کرد.
هوشآ انسانیآ بسیار پیچیدهآتر و گستردهآتر از سیستمآهایآ رایانهآایآاستآ و توانمندیهایآ برجستهآایآ مانند: استدلالآ، رفتار، مقایسهآ، آفرینشآو بکار بستنآ مفهومها را دارد.
هوشآ انسانیآ توانآ ایجاد ارتباط میانآ موضوعآها و قیاسآ ونمونهآ سازیهایآ تازهآ را دارد. انسانآ هموارهآ قانونآهایآ تازهآایآ میآسازد و یاقانونآ پیشینآ را در موارد تازهآ بکار میآگیرد. تواناییآ بشر در ایجادمفهومآهایآ گوناگونآ در دنیایآ پیرامونآ خود، از ویژگیآهایآ دیگر اوستآ.مفهومآهایآ گستردهآایآ همچونآ روابط علتآ و معلولیآ، رمانآ و یامفهومآهایآ سادهآتریآ مانند گزینشآ وعدهآهایآ خوراکآ (صبحانهآ، ناهار وشام) را انسانآ ایجاد کردهآ استآ. اندیشیدنآ در اینآ مفهومآها و بکاربستنآآنها، ویژهآ رفتار هوشمندانهآ انسانآ استآ.
هوشآ مصنوعیآ در پیآ ساختآ دستگاههاییآ استآ کهآ بتوانندتوانمندهایآ یاد شدهآ (استدلالآ، رفتار، مقایسهآ و مفهومآ آفرینیآ) را از خودبروز دهند. آنچهآ تاکنونآ ساختهآ شدهآ نتوانستهآ استآ خود را بهآ اینآ پایهآبرساند، هر چند سودمندیآهایآ فراوانیآ بهآ بار آوردهآ استآ.
نکتهآ آخر اینکهآ، یکیآ از عللآ رویاروییآ با مقولهآ هوشآ مصنوعیآ،ناشیآ از نامآگذاریآ نامناسبآ آنآ میآباشد. چنانچهآ جانآ مکآکارتیآ در سالآ1956 میلادیآ آنآ را چیزیآ مانند «برنامهآریزیآ پیشرفتهآ» نامیدهآ بود شاید جنگآ و جدلیآ در پیرامونآ آنآ رخآ نمیآداد.
* شاخهآهایآ هوشآ مصنوعیآ:
هوشآ مصنوعیآ بهآ تعدادیآ میدانهایآ فرعیآ تقسیمآ شدهآ استآ و سعیآدارد تا سیستمآها و روشهاییآ را ایجاد کند کهآ بطور تقلیدیآ مانند هوشآ ومنطقآ تصمیمآگیرندگانآ عملآ نماید.
سهآ شاخهآ اصلیآ هوشآ مصنوعیآ عبارتند از: سیستمآهایآخبرهآ(ES)(6)، آدموارهآها(7) و پردازشآ زبانآ طبیعیآ (خونسرد کهآ در زیر بهآصورتآ تصویریآ نشانآ دادهآ شدهآ استآ.
هوشآ مصنوعیآ در یکآ نگاهآ
* سیستمآهایآ خبرهآ
سیستمآهایآ خبرهآ، برنامهآهایآ کامیپوتریآ هوشمندیآ هستند کهآ دانشآو روشهایآ استنباط و استنتاجآ را بکار میآگیرند تا مسائلیآ را حلآ کنند کهآبرایآ حلآ آنآها بهآ مهارتآ انسانیآ نیاز استآ.
سیستمآهایآ خبرهآ کاربر را قادر بهآ مشاورهآ با سیستمآهایآ کامپیوتریآدر مورد یکآ مسئلهآ و یافتنآ دلایلآ بروز مسئلهآ و راهآحلآهایآ آنآ میآکند.در اینآ حالاتآ مجموعهآ سختآافزار و نرمآافزار تشکیلآ دهندهآ سیستمآخبرهآ، مانند فرد خبرهآ اقدامآ بهآ طرحآ سئوالاتآ مختلفآ و دریافتآپاسخآهایآ کاربر، مراجعهآ بهآ پایگاهآ دانشآ (تجربیاتآ قبلیآ) و استفادهآ ازیکآ روشآ منطقیآ برایآ نتیجهآگیریآ و نهایتا ارائهآ راهآحلآ میآنماید.همچنینآ سیستمآ خبرهآ قادر بهآ شرحآ مراحلآ نتیجهآگیریآ خود تا رسیدنآ بهآهدفآ)چگونگیآ نتیجهآگیریآ(و دلیلآ مطرحآ شدنآ یکآ سئوالآ اجراییآ)روشآ حرکتآ تا رسیدنآ بهآ هدفآ(خواهد بود.
سیستمآهایآ خبرهآ برخلافآ سیستمآهایآ اطلاعاتیآ کهآ بر رویآ دادهآها(Data) عملآ میآکنند، بر دانشآ (Knowledge) متمرکز شدهآ استآ. همچنینآ دریکآ فرآیند نتیجهآگیریآ، قادر بهآ استفادهآ از انواعآ مختلفآ دادهآها )عددیآDigital، نمادیآ Symbolic و مقایسهآایآ Analoge( میآباشند. یکیآ دیگر ازمشخصاتآ اینآ سیستمآها استفادهآ از روشهایآ ابتکاریآ (Heuristic) بهآ جایآروشهایآ الگوریتمیآ میآباشد. اینآ تواناییآ باعثآ قرار گرفتنآ محدودوسیعیآ از کاربردها در برد عملیاتیآ سیستمآهایآ خبرهآ میآشود. فرآیندنتیجهآگیریآ در سیستمآهایآ خبرهآ بر روشهایآ استقراییآ و قیاسیآ پایهآگذاریآشدهآ استآ. از طرفآ دیگر اینآ سیستمآها میآتوانند دلایلآ خود در رسیدنآبهآ یکآ نتیجهآگیریآ خاصآ و یا جهتآ و مسیر حرکتآ خود بهآ سویآ هدفآرا شرحآ دهند. با توجهآ بهآ تواناییآ اینآ سیستمآها در کار در شرایط فقدانآاطلاعاتآ کاملآ و یا درجاتآ مختلفآ اطمینانآ در پاسخآ بهآ سئوالاتآ مطرحآشدهآ، سیستمآهایآ خبرهآ نماد مناسبیآ برایآ کار در شرایط عدمآ اطمینانآ(Uncertainty) و یا محیطهایآ چند وجهیآ میآباشند.
* مزایایآ سیستمآهایآ خبره
مزایایآ سیستمآهایآ خبرهآ را میآتوانآ بهآ صورتآ زیر دستهآبندیآ کرد:
1-افزایش قابلیتآ دسترسیآ: تجربیاتآ بسیاریآ از طریقآ کامپیوتر دراختیار قرار میآگیرد و بهآ طور سادهآتر میآتوانآ گفتآ یکآ سیستمآ خبرهآ،تولید انبوهآ تجربیاتآ استآ.
2-کاهشآهزینهآ:هزینهآکسبآت� �� �ربهآبرایآکاربربهآطورزی ا دیآکاهشآمیآیابد.
3-کاهشآ خطر: سیستمآ خبرهآ میآتواند در محیطهاییآ کهآ ممکنآ استآبرایآ انسانآ سختآ و خطرناکآ باشد نیز بکار رود.
4-دائمیآ بودنآ: سیستمآهایآ خبرهآ دائمیآ و پایدار هستند. بعبارتیآ مانندانسانآها نمیآمیرند و فنا ناپذیرند.
5-تجربیاتآ چندگانهآ: یکآ سیستمآ خبرهآ میآتواند مجموعآ تجربیاتآ وگاهیآهایآ چندینآ فرد خبرهآ باشد.
6-افزایشآ قابلیتآ اطمینانآ: سیستمآهایآ خبرهآ هیچآ وقتآ خستهآ وبیمار نمیآشوند، اعتصابآ نمیآکنند و یا علیهآ مدیرشانآ توطئهآ نمیآکنند، درصورتیآ کهآ اغلبآ در افراد خبرهآ چنینآ حالاتیآ پدید میآآید.
7-قدرتآ تبیینآ (Explanation): یکآ سیستمآ خبرهآ میآتواند مسیر و مراحلآاستدلالیآ منتهیآ شدهآ بهآ نتیجهآگیریآ را تشریحآ نماید. اما افراد خبرهآ اغلبآاوقاتآ بدلایلآ مختلفآ (خستگیآ، عدمآ تمایلآ و&hellip
نمیآتوانند اینآ عملآ رادر زمانهایآ تصمیمآگیریآ انجامآ دهند. اینآ قابلیتآ، اطمینانآ شما را در موردصحیحآ بودنآ تصمیمآگیریآ افزایشآ میآدهد.8-پاسخآدهیآسریعآ:سیستمآها� �� �آخبرهآ،سریعآودراسرعآو� �� �آجوابآمیآدهند.
9-پاسخآدهیآ در همهآ حالاتآ: در مواقعآ اضطراریآ و مورد نیاز،ممکنآ استآ یکآ فرد خبرهآ بخاطر فشار روحیآ و یا عواملآ دیگر، صحیحآتصمیمآگیریآ نکند ولیآ سیستمآ خبرهآ اینآ معایبآ را ندارد.
10-پایگاهآ تجربهآ: سیستمآ خبرهآ میآتواند همانند یکآ پایگاهآ تجربهآعملآ کند وانبوهیآ از تجربیاتآ را در دسترسآ قرار دهد.
11-آموزشآ کاربر: سیستمآ خبرهآ میآتواند همانند یکآ خودآموز هوشآ(Intelligent Tutor) عملآ کند. بدینآ صورتآ کهآ مثالهاییآ را بهآ سیستمآ خبرهآمیآدهند و روشآ استدلالآ سیستمآ را از آنآ میآخواهند.
12-سهولتآ انتقالآ دانشآ: یکیآ از مهمترینآ مزایایآ سیستمآ خبرهآ،سهولتآ انتقالآ آنآ بهآ مکانآهایآ جغرافیاییآ گوناگونآ استآ. اینآ امر برایآتوسعهآکشورهاییآکهآ استطاعتآ خرید دانشآ متخصصانآراندارند،مهمآاست آ.
* آدموارهآها
کلمهآ آدموارهآ (ربات)بعد از بهآ صحنهآ درآمدنآ یکآ نمایشآ در سالآ1920 میلادیآ در فرانسهآ متداولآ و مشهور گردید. در اینآ نمایشآ کهآ اثر«کارلآ کپکآ» بود، موجوداتآ مصنوعیآ شبیهآ انسانآ، وابستگیآ شدیدیآنسبتآ بهآ اربابانآ خویشآ از خود نشانآ میآدادند. اینآ موجوداتآ مصنوعیآشبیهآ انسانآ در آنآ نمایشآ، آدموارهآ نامآ داشتند(9).
در حالآ حاضر آدموارهآهاییآ را کهآ در شاخهآهایآ مختلفآ صنایعآ مورداستفادهآ میآباشند، میآتوانآ بهآ عنوانآ «ماشینآهایآ مدرنآ، خودکار، قابلآهدایتآ و برنامهآریزیآ»تعریفآ کرد. اینآ آدموارهآها قادرند در محلآهایآمتفاوتآ خطوط تولید، بهآ طور خودکار، وظایفآ گوناگونآ تولیدیآ را تحتآیکآ برنامهآ از پیشآ نوشتهآ شدهآ انجامآ دهند. گاهیآ ممکنآ استآ یکآآدموارهآ، جایآ اپراتور در خط تولید بگیرد و زمانیآ اینآ امکانآ همآ وجوددار کهآ یکآ کار مشکلآ و یا خطرناکآ بهآ عهدهآ آدموارهآ واگذار شود.همانطور کهآ یکآ آدموارهآ میآتواند بهآ صورتآ منفرد یا مستقلآ بهآ کاربپردازد، اینآ احتمالآ نیز وجود دارد کهآ چند آدموارهآ بهآ صورتآ جمعیآ و بهآشکلآ رایانهآایآ در خط تولید بهآ کار گرفتهآ شوند.
آدموارهآها عموماً دارایآ ابزار و آلاتیآ هستند کهآ بهآ وسیلهآ آنهامیآتوانند شرایط محیط را دریابند.اینآ آلاتآ و ابزار «حسآ کنندهآ»(10)نامآ دارند، آدموارهآها میآتوانند در چارچوبآ برنامهآ اصلیآ خود، برنامهآهایآجدید عملیاتیآ تولید نمایند. اینآ آدموارهآها دارایآ سیستمآهایآ کنترلآ وهدایتآ خودکار هستند.
آدموارهآهایآ صنایعآ علاوهآ بر اینآ کهآ دارایآ راندمانآ، سرعتآ، دقتآ وکیفیتآ بالایآ عم
